De zevende Koffietafel zal plaatsvinden op woensdag 10 februari van 11.00 tot 12.00 uur. Wij drinken dan koffie met Karen Kraan, Organisational Development and Learning Specialist van Mama Cash, en Jan Beijert, voormalig voorzitter van het Texelfonds.
Centraal staat ditmaal het thema participatory grantmaking, vrij vertaald ‘participatief schenken’ of ‘democratisch geven’. Begunstigde organisaties zijn dan actief betrokken bij het besteden van het donatiebudget van een fonds. Daarin zijn allerlei gradaties en vormen mogelijk. Aan de hand van twee concrete voorbeelden willen we institutionele gevers inspireren om kennis te nemen van deze eigentijdse, vernieuwende manier van geven. Wat levert het op? Wat zijn de succesfactoren en valkuilen?
Aanmelding
Werk je bij een vermogensfonds? Of ben je filantroop of filantropieadviseur? Je bent van harte welkom om te luisteren en mee te praten. Maximaal 20 personen kunnen zich uiterlijk dinsdag 10 november aanmelden via info@betergeven.nl. Je ontvangt vervolgens van ons een link om aan te schuiven.
Voor een van onze opdrachtgevers zijn wij op zoek naar een projectmedewerker met ervaring in de fondsenwereld, bij voorkeur met de thema’s cultuur, educatie en sport. Voor minimaal twee dagen in de week.
Kan jij goed organiseren, vind je het leuk om in een pionierende rol actief te zijn en heb je ervaring met het steunen van jonge talenten? Kom dan de nieuwe stichting NL Talenten Fonds versterken en help mee om het tot een succes te maken! Graag reageren voor 15 januari 2021.
De Verenigde Naties hebben in 2015 de grootste maatschappelijke vraagstukken op aarde in kaart gebracht: de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (of: Sustainable Development Goals, kortweg: SDG’s). Deze doelen dienen in 2030 te zijn behaald. De urgentie is dus groot. Ook de filantropie draagt – al dan niet bewust – bij of kan bijdragen aan het verwezenlijken van de SDG’s. De filantropische sector werkt immers op een breed maatschappelijk terrein. De diversiteit aan filantropische instellingen is groot, zowel wat betreft het bestedingsbeleid als de werkwijze. Dus er is altijd wel een verband te leggen met een of meerdere van de 17 SDG’s.
Altijd? Er zijn twijfels of ook cultuurfondsen bijdragen aan de SDG’s. Want wat draagt de restauratie van een kerkorgel bij? Een balletvoorstelling? Of een tentoonstelling van moderne kunst? Inderdaad komt in de beschrijvingen van de duurzaamheidsdoelen het woord ‘kunst’ niet voor. Wel wordt op diverse plekken expliciet gerefereerd aan ‘cultuur’ en ‘erfgoed’. Wij zien drie invalshoeken hoe kunst en cultuur verband houden met de SDG’s. We zetten ze hier op een rij.
Invalshoek 1 Kunst en cultuur dragen expliciet bij aan specifieke SDG’s
United Cities and Local Governments (UCLG)[1] brengt een aantal subdoelen naar voren waarin culturele aspecten expliciet worden genoemd, te weten:[2]
Doelstelling 4.7 beoogt ervoor te zorgen dat alle leerlingen de benodigde kennis en vaardigheden verwerven die nodig zijn om duurzame ontwikkeling te bevorderen, onder andere op het vlak van duurzame ontwikkeling en duurzame levenswijzen, mensenrechten, gendergelijkheid, de bevordering van een cultuur van vrede en geweldloosheid, wereldburgerschap en de waardering van culturele diversiteit en van de bijdrage van de cultuur tot de duurzame ontwikkeling.
Doelstelling 8.3 betreft de bevordering van ontwikkelingsgericht beleid dat productieve activiteiten ondersteunt, maar ook onder meer de creatie van waardige jobs, ondernemerschap, creativiteit en innovatie.
De doelen 8.9 en 12.b verwijzen naar de noodzaak om beleid te bedenken en uit te voeren om duurzaam toerisme te bevorderen, ook door middel van lokale cultuur en producten, en de noodzaak om geschikte monitoringtools te ontwikkelen op dit gebied.
Doelstelling 11.4 benadrukt de noodzaak om de inspanningen te versterken om het culturele erfgoed van de wereld te beschermen en veilig te stellen.
Invalshoek 2 Kunst en cultuur dragen impliciet bij aan specifieke SDG’s
In de Tweede Nationale SDG-rapportage staat in de bijdrage van de Rijksoverheid: “Cultuur is niet een specifieke SDG, maar wel heel belangrijk voor het halen van de doelen. Ze verrijkt het individu en verbindt de samenleving. Dit versterkt de Nederlandse instituties en welvaart.”[3] Volgens UCLG “spelen culturele aspecten een centrale rol om de SDG’s succesvol te laten zijn. Culturele rechten, erfgoed, diversiteit en creativiteit zijn kerncomponenten van menselijke en duurzame ontwikkeling.”[4] UCLG brengt diverse SDG’s naar voren waar dit speelt, zonder dat ‘cultuur’ expliciet in de tekst van de betreffende SDG is opgenomen:
Cultuuruitingen, diensten, goederen en erfgoedsites kunnen bijdragen aan inclusieve en duurzame economische ontwikkeling.
Gezondheidsbeleid en -programma’s moeten cultureel relevant zijn, rekening houdend met lokale gebruiken, evenals integratie van traditionele gezondheidssystemen en artsen. Deelname aan het culturele leven kan bijdragen aan verbetering van gezondheid en welzijn, zoals erkend door een toenemend aantal onderzoeken en voorbeelden.[5]
Culturele participatie kan bijdragen aan empowerment en de inclusie van alle mensen bevorderen, ongeacht leeftijd, geslacht, handicap, ras, etniciteit, afkomst, religie of economische of andere status. Kunstenaars en creatieve professionals kunnen bij het ontwerp en presentatie van (migratie-)verhalen een stem geven aan ontwikkelingslanden.
Er bestaan verbanden tussen culturele activiteiten, traditionele kennis en ecologisch duurzame praktijken, die moeten worden onderzocht en bevorderd. Creatieve professionals kunnen worden betrokken bij bewustmakingsactiviteiten over klimaatverandering.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat in een publicatie van UNESCO cultuur wordt gezien als een aanjager van duurzame ontwikkeling: “Als motor van duurzame ontwikkeling zorgt cultuur voor de doeltreffendheid van acties in andere sectoren en beleidsgebieden. Cultuurgerichte acties die prioriteit geven aan participatieve processen en lokale oplossingen bevorderen het eigenaarschap van de gemeenschap en dragen ook indirect bij aan bredere ambities voor vrede, sociale inclusie, fundamentele vrijheden en culturele diversiteit.”[6] UNESCO ziet dan ook aanknopingspunten met 12 van de 17 SDG’s; doelen 1, 3, 7, 9 en 12 vallen buiten het bereik.
Invalshoek 3 Kunst & cultuur brengen de SDG’s over het voetlicht en vergroten het bewustzijn
Er zijn diverse voorbeelden te vinden waarbij met kunst de 17 SDG’s als inspiratiebron worden gezien of waarin met (bestaande) kunst de SDG’s onder de aandacht worden gebracht. Daarvan zijn verschillende voorbeelden te vinden:
SDG’s x ART: een kunstexpositie in Amsterdam met als thema de Duurzame Ontwikkelingsdoelen, georganiseerd vanuit JCI (Junior Chamber International)
ART 2030: een non-profitorganisatie die door middel van kunst de harten, geesten en verbeeldingskracht van mensen wil openen en tot actie te inspireren voor een gezonde en duurzame toekomst
Revisiting the sustainable development goals through art: online presentatie van International Geneva van de SDG’s door de lens van de kunst, aan de hand van 17 beroemde kunstwerken. Ze nodigen uit om de exacte aard van de doelen van de VN in twijfel te trekken. “Kunst herinnert ons er ook aan dat onze meest waardevolle hulpbron om de SDG’s tegen 2030 te bereiken, onze creativiteit is.”
SDG Art Exhibition Launch Night: een kunstexpositie in Christchurch (Nieuw-Zeeland) om de SDG’s onder de aandacht te brengen en fondsen te werven om deze te helpen verwezenlijken
The SDG & Performing Arts Project: een kring van podiumkunstenaars en creatievelingen die samen kunst en artistiek werk maken voor sociale communicatie en educatie over de SDG’s
Wat betekent dat voor cultuurfondsen?
De kerntaak van cultuurfondsen is het financieren van initiatieven en instellingen in de kunst- en cultuursector. Daartoe rekenen we ook de erfgoedsector. Vanuit de drie invalshoeken komen we tot een aantal voorbeelden van initiatieven die bijdragen aan de SDG’s:
Invalshoek
Voorbeelden van initiatieven
Kunst en cultuur dragen expliciet bij aan specifieke SDG’s
Initiatieven die mensen met verschillende culturele achtergronden bij elkaar brengen
Initiatieven die de creativiteit van bijvoorbeeld kinderen stimuleren
Initiatieven waarbij kunst als middel wordt ingezet voor bijvoorbeeld vitale wijken, participatie kansarme groepen en/of zinvolle dagbesteding voor gehandicapten of ouderen
Ontwikkeling en verkoop van lokale producten
Behoud en beleving van (im)materieel erfgoed
Werkgelegenheid in de cultuursector
Kunst en cultuur dragen impliciet bij aan specifieke SDG’s
Erfgoed toegankelijk(er) maken voor mensen met een beperking
Kunstprojecten waarin (migratie-)verhalen centraal staan
Kunst & cultuur brengen de SDG’s over het voetlicht en vergroten het bewustzijn
Exposities die bewustwording rond duurzaamheid vergroten
Uiteraard kunnen cultuurfondsen ook aan de SDG’s bijdragen door middel van hun vermogensbeheer en bedrijfsvoering.
Conclusie
Kunst wordt weliswaar niet specifiek genoemd in de SDG’s, maar als uitingsvorm van ‘cultuur’ heeft kunst wel degelijk een belangrijke plek in de SDG’s. Als cultuurfondsen een SDG-bril opzetten, dan kunnen ze de toegevoegde waarde van kunst en cultuur voor de SDG’s ontdekken.
Over de auteurs
Kees Kaffka (Kaffka Consult) is adviseur duurzaamheid: “Een groot deel van mijn loopbaan ben ik actief geweest op het snijvlak van de mens en natuur, en dan specifiek in relatie tot landschappen. Sinds 2016 is die focus verbreed met thema’s als energietransitie en lokale bewonersinitiatieven. Gezien dit brede werkveld ben ik enthousiast voorstander van de Sustainable Development Goals van de UN. Deze SDG’s geven mij een kader waarbinnen ik me kan richten op wisselende thema’s of juist op de interactie daartussen.”
Luuk van Term (Beter Geven) is communicatiestrateeg en filantropieadviseur: “Mijn studie Internationale Betrekkingen sloot ik af met een scriptie over ecologische veiligheid. Klimaatverandering en andere mondiale milieuproblemen zouden overal ter wereld de veiligheid van mensen onder druk kunnen zetten. Hoe actueel is dat thema tegenwoordig! Ik ben ervan overtuigd dat fondsen vanuit hun missie al bijdragen aan de SDG’s. Het is een kwestie van zichtbaar maken. Daar zet ik me graag voor in.”
[1] United Cities and Local Governments (UCLG) vertegenwoordigt en verdedigt de belangen van lokale overheden op het wereldtoneel. Het hoofdkantoor is gevestigd in Barcelona. De missie van de organisatie is om de verenigde stem te zijn en wereldwijd pleitbezorger van democratisch lokaal zelfbestuur, het bevorderen van haar waarden, doelstellingen en belangen, door middel van samenwerking tussen lokaal regeringen, en binnen de bredere internationale gemeenschap.
[5] Een voorbeeld in Nederland is Lang Leve Kunst, een platform over kunst- en cultuurparticipatie door ouderen. Onderzoek toont daarbij aan dat kunstparticipatie voor ouderen een positieve invloed heeft op zes dimensies van gezondheid: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijke participatie, dagelijks functioneren en zingeving.
De zesde Koffietafel zal plaatsvinden op woensdag 11 november van 11.30 tot 12.30 uur. Wij drinken dan koffie met programmaleider Monique de Bree – Tromp van NOV en senior-adviseur donaties Mieke Franssen van VSBfonds.
Aanleiding is het Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet: in 2021 staan allerlei activiteiten op het programma om het vrijwilligerswerk te stimuleren. Zeker in deze crisistijd is het cruciaal dat vrijwilligersorganisaties de juiste mensen aan boord hebben om deze moeilijke periode door te komen. Wat kun je als fonds doen om de kwaliteit van het vrijwilligerswerk in Nederland een impuls te geven? Wat kun je bijvoorbeeld doen om het bestuur en toezicht van vrijwilligersorganisaties te verbeteren?
Aanmelding
Werk je bij een vermogensfonds? Of ben je filantroop of filantropieadviseur? Je bent van harte welkom om te luisteren en mee te praten. Maximaal 20 personen kunnen zich uiterlijk dinsdag 10 november aanmelden via info@betergeven.nl. Je ontvangt vervolgens van ons een link om aan te schuiven.
Dit voorjaar zijn we begonnen met onze online ‘koffietafel’. Zo bleven we met collega’s uit het veld van de (vermogens)fondsen in contact. En dat zetten we dit najaar voort. Ook filantropen en filantropieadviseurs zijn daarbij van harte welkom.
De vijfde Koffietafel zal plaatsvinden op woensdag 23 september van 11.00 tot 12.00 uur. Wij drinken dan koffie met SDG-coördinator Sandra Pellegrom van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en impactmanager Martijn Roos van de Goldschmeding Foundation.
Ditmaal staan de Sustainable Development Goals (SDG’s) centraal. Deze werden in 2015 door de VN geïntroduceerd als raamwerk voor de grootste maatschappelijke uitdagingen in de wereld. Fondsen dragen intrinsiek en impliciet bij aan de doelen, maar maken dat nog zelden zichtbaar. Maar waarom niet? En hoe zou je dat alsnog kunnen doen?
Aanmelding
Werk je bij een vermogensfonds? Of ben je filantroop of filantropieadviseur? Je bent van harte welkom om te luisteren en mee te praten. Maximaal 20 personen kunnen zich uiterlijk dinsdag 22 september aanmelden via info@betergeven.nl. Je ontvangt vervolgens van ons een link om aan te schuiven.
Het Niels Stensen Fellowship (NSF) verstrekt beurzen aan jonge gepromoveerden om in het buitenland verder onderzoek te doen. Ieder jaar in augustus is er een conferentie met een maatschappelijk thema waar de fellows elkaar ontmoeten.
In 2020 is het alweer de zesde keer dat wij deze conferentie mogen organiseren. Het is boeiend om mee te denken over actuele thema’s in de wetenschap, bijvoorbeeld ethiek in de wetenschap of – zoals in 2020 – het onderwerp duurzame oplossingen voor een betere en leefbare wereld. Samen met de opdrachtgever – in dit geval een charitatieve instelling die de beurzen verstrekt – sparren we over thema’s en streven we iedere keer weer naar een interessant en uitstekend georganiseerde conferentie.
De conferenties worden geëvalueerd en met een hoog cijfer gewaardeerd. Inmiddels doen we ook ervaring op met het omzetten van fysieke bijeenkomst in – deels – online via live stream en webinars.
Afgelopen week presenteerde het CBS in een online sessie – naast de Monitor Brede Welvaart 2020 – de vierde Nederlandse SDG Rapportage. Deze jaarlijkse publicatie biedt inzicht in de bijdrage die Nederland levert aan het halen van de 17 Duurzaamheidsdoelen van de VN in 2030. Jan-Pieter Smits, senior statistisch onderzoeker en inhoudelijk projectleider van de monitor, concludeerde dat Nederland internationaal gezien het heel goed doet op SDG 1 (geen armoede), 10 (ongelijkheid verminderen) en 16 (vrede, justitie en sterke publieke diensten), maar dat de resultaten op SDG 7 (betaalbare en duurzame energie), 13 (klimaatactie) en 15 (leven op het land) verontrustend zijn. “De coronacrisis toont aan dat welvaart niet alleen een economische dimensie heeft en dat de SDGs allerminst vrijblijvend zijn”, zo hield hij de ruim 1.000 deelnemers voor.
Maatschappelijk middenveld meer dan Partos
Aansluitend besprak een aantal experts de perspectieven voor de komende tien jaar. Wat gaat goed en waar moeten we ons zorgen over maken? En welke invloed heeft de coronacrisis op de doelen die we onszelf voor 2030 hebben gesteld? Sandra Pellegrom, SDG-coördinator in Nederland, roemde het feit dat Nederland het enige land in de wereld is die alle geledingen in samenleving betrekt bij de rapportage. Alle geledingen? De Rijksoverheid vult 10 van de 36 rapportpagina’s; decentrale overheden, het bedrijfsleven en financiële instellingen, het maatschappelijk middenveld, de kennisinstellingen, de jongeren en de mensenrechten hebben ieder 3 pagina’s. Daarmee zijn naar mijn mening bepaald niet alle geledingen van onze maatschappij ‘gedekt’. Het is spijtig dat het maatschappelijk middenveld zo beperkt in de SDG-rapportage aan de orde komt. De ‘civil society’ is namelijk meer dan Partos en het Nederlands Jeugd Instituut, de twee maatschappelijke partijen die redactionele bijdragen hebben geleverd aan de rapportage. Ouderenorganisaties, vrouwenorganisaties, burgerinitiatieven, welzijnsinstellingen, zorginstellingen, culturele instellingen, sportorganisaties, natuurbeheerders, goede doelen, fondsen etc.: ze leveren allemaal een bijdrage aan de SDG’s.
Missiegedreven organisaties aan zet
Maar zijn ze zich daar wel van bewust? Hoe breng je daar verandering in? Partos stelt dat de Nederlandse overheid de voorloper is op het gebied van het betrekken van het maatschappelijk middenveld en het monitoren van de SDG’s. In het rapport zeggen ze daarover: “De huidige Nederlandse inzet is niet voldoende om de doelen in 2030 te bereiken en zowel de politiek, het bedrijfsleven als ook maatschappelijke partijen en burgers zullen kritisch moeten kijken naar eigen handelen. De SDG’s zijn in Nederland nog steeds onbekend en het maatschappelijk middenveld verwacht een grotere inzet van de overheid om hier verandering in te brengen, evenals een heldere visie met daadkracht om de SDG’s te behalen.” Dat de overheid zo’n bepalende actor is, doet naar mijn mening geen recht aan waartoe het maatschappelijk middenveld in staat is: missiegedreven organisaties die vrijwel per definitie hun steentje bijdragen aan de SDG’s. Organisaties die zijn opgericht om de samenleving beter, groener, socialer, mooier te maken. Maar dan moeten ze dat wel laten zien. De SDG’s bieden daarvoor een gemeenschappelijke taal, met duidelijke doelen die in 2030 behaald moeten zijn.
Private fondsen als aanjager
Daarnaast werd de vraag gesteld hoe we het behalen van de SDG’s moeten financieren? Minister Kaag gaf tijdens de presentatie aan dat het een kwestie van planning en lange termijn is: samen moeten we oplossingen vinden voor de financiering. Ook hier viel mij op dat daarbij wel overheden en bedrijven als partijen werden genoemd, maar niet bijvoorbeeld private fondsen. Zijn zij het niet die maatschappelijke vernieuwing stimuleren? Die innovatieve projecten van maatschappelijke organisaties en culturele instellingen mogelijk maken? En waarom laten zij dan nog zo weinig zien wat hun bijdrage is aan de SDG’s?
De kunst is nu vooral om de komende tien jaar samen te werken. Dat werd tijdens de presentatie van de SDG-rapportage ook meermaals benoemd: overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers moeten sámen aan de slag. Wellicht kan de coronacrisis aanjager zijn om anders te gaan denken over de SDG’s. “Deze systemische shock moeten tot andere keuzes leiden. Denk klein, maar het wordt groot. Het moet”, zo liet minister Kaag weten.
Als gevolg van de coronacrisis is de bijeenkomst over feedback van begunstigde organisaties uitgesteld naar 6 oktober 2020. De afgelopen weken zijn veel fondsen in gesprek gegaan met de organisaties die ze financieel steunen. Veel projecten worden immers uit-, bij- of zelfs afgesteld. Bovendien staat door de gevolgen van de crisis de continuïteit van veel organisaties onder druk. Hoe ga je daar als fonds mee om? In de huidige crisis is het voor fondsen extra van belang te weten wat er leeft bij hun begunstigden en wat zij van hun financiers vinden. Maar niet alleen in crisistijd.
In samenwerking met het Center for Effective Philantropy en de branchevereniging van fondsen FIN organiseren we de expertbijeenkomst ‘De waarde van feedback’. Kom meepraten over hoe om te gaan met de machtsverhouding tussen gevers en ontvangers en wat de waarde is van structureel luisteren naar de feedback van uw begunstigden. Deelname is gratis. Doe je mee?
In 2014 werden wij benaderd om mee te denken over het opzetten van een netwerk voor filantropieadviseurs die werkzaam zijn bij financiële instellingen. Adviseurs van vijf charity desks van banken in Nederland wilden via zo’n netwerk hun ervaringen uitwisselen over hun vak, filantropieadvies.
De eerste tijd is besteed om na te denken over gezamenlijke agenda, thema’s, doel en structuur van het netwerk. Het doel is om relevante thema’s te bespreken en elkaar te versterken in de rol als filantropieadviseur. Het netwerk voldoet duidelijk in een behoefte en komt enkele keren per jaar bij elkaar. Wij verzorgen de coördinatie.
Het FAFI-netwerk zorgt voor verbinding en professionalisering van de charity desks. Het uiteindelijke doel is om cliënten professioneel en kundig te adviseren en om de ‘taart te vergroten’: ervoor te zorgen dat er meer geld van vermogenden naar goede en effectieve maatschappelijke initiatieven gaat.
De Van der Mandele Stichting verstrekt donaties aan maatschappelijke, sociale en culturele initiatieven in de regio Zuid-Holland. De stichting is in 1936 opgericht door Mr K.P van der Mandele en zijn echtgenote H.S.M. van der Mandele–Van Bosse. De stichting had behoefte aan begeleiding en een klankbord. Hoe betrekken wij de jongere generatie familieleden bij onze charitatieve instelling?
In een tweetal brainstormsessies op een fijne locatie in Utrecht (Villa Jongerius, ontstaan vanuit een familiestichting) hebben wij met drie generaties gediscussieerd over projecten, richtlijnen en ideeën voor de organisatie van deze professionele organisatie. De strategie die daaruit naar voren kwam, werd tijdens een familiedag gepresenteerd aan de familieleden.
Inmiddels is de stichting erin geslaagd om ook jongere bestuurders aan boord te krijgen. Op deze wijze wordt het gedachtegoed en de intenties van het echtpaar Van der Mandele doorgegeven. En daar hebben de tientallen organisaties in Zuid-Holland die donaties mogen ontvangen van de stichting uiteraard ook baat bij.
To provide the best experiences, we use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us to process data such as browsing behavior or unique IDs on this site. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Functional
Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.